Lữ - Núi mở cõi thong dong

truyện / tuỳ bút

Lữ

Núi mở cõi thong dong



Đứng giữa lưng chừng núi
Nhìn ra sóng vượt tầm
Cửa trời đôi cánh rộng
Núi mở cõi thong dong.


Đó là lần đầu tôi thấy bầu trời. Bầu trời xanh biếc đẹp lạ thường. Bầu trời với không gian bao la. Đi từng bước một lên núi, tôi linh cảm như có một cái gì phía sau đang vẫy gọi. Tôi quay lưng lại thì chợt nhìn thấy. Phải như lúc khác thì chắc tôi cũng không thấy gì cả. Nhưng hôm ấy, trời xui đất khiến làm sao mà tôi thấy được. Tôi thấy mình đang đứng ở lưng chừng núi và nhìn qua hai cánh cổng.

Cổng trời. Đúng là cổng trời. Hai cánh cổng trời mở rộng, cho tôi thấy một màu xanh thật đẹp. Sống tới mấy mươi tuổi đầu rồi mà cho đến giây phút đó, tôi mới biết màu trời xanh. Phải đến lúc đó tôi mới dám chắc một điều là nhiều người chưa từng thấy bầu trời xanh bao giờ. Tôi không đùa đâu. Và đây không phải là chuyện văn chương nữa. Nhìn thấy bầu trời lồng lộng, tôi mới bàng hoàng ý thức rõ ràng là mình đang ở đâu, và mình là ai.

Một con người bé bỏng, lần đầu tiên nhận ra rằng mình đang sống. Và tôi không chỉ sống trên trái đất nhỏ bé này mà thôi. Chung quanh tôi là không gian rộng lớn thênh thang. Không gian to lớn đến độ, trong một thoáng, tôi cảm thấy choáng ngợp. Cũng như một người nghèo khổ đột nhiên hay tin mình được thừa hưởng một gia tài kết sù, trị giá hàng tỉ Euro. Người đó sẽ run rẩy, và thay vì vui mừng thì đâm ra sợ hãi, nghi ngờ, không biết rằng mình đang sống trong mộng hay tất cả đều là sự thật.

Tôi nhìn thấy bầu trời xanh, rồi thấy luôn cả không gian đàng sau màu xanh đó. Không gian không phải là vô hạn. Vô hạn và hữu hạn không sao diễn tả được thực tại. Tôi thấy mình vỡ ra, tan loãng thành một làn không khí. Tôi thấy mình bay về phía trước, thấy mình đang nhận ra một thứ quê hương. Một thứ quê hương mà ta không thể nắm bắt được bằng ý niệm. Một thứ quê hương không gây cho ta nỗi nhớ. Đó là một vòng tay ấm áp và bao dung. Một nơi chốn trở về mà ta không bị kỳ thị, phân biệt. Nơi đó là một khung cảnh dễ chịu, ngọt ngào. Một quê hương không nằm bên trong, mà cũng không nằm bên ngoài ta.

Xoay người lại, tiếp tục leo lên núi, tôi vẫn ý thức rõ ràng hai cánh cổng trời đang mở rộng phía sau lưng. Chưa bao giờ tôi hạnh phúc bằng lúc đó. Tôi thấy mình sẽ không thể nào chui lại vào lớp vỏ đã vỡ, cũng như con gà con đã mổ thủng vỏ trứng và vui mừng nhìn thấy thế gian muôn màu ở chung quanh. Dưới chân tôi, từng tảng mây mỏng như sương đang bay. Tôi đã biết lối vào cổng trời. Tôi trở thành một tiên ông. Hay đúng hơn là một chàng tiên.

Trước mặt tôi, mọi cảnh vật bỗng chứa một không gian rộng lớn. Tôi không còn nhìn vạn vật trong cái tự thân nhỏ bé của chúng nữa. Nhìn một cây tùng mọc cheo leo trên sườn núi, tự nhiên tôi thấy cây tùng không còn là cây tùng nữa. Cây tùng là cây tùng với một không gian chung quanh và không gian ở cả phía trong cây tùng. Cây tùng trở thành rộng lớn, có khả năng ôm cả trái núi vào lòng của mình. Và trái núi cũng ôm lấy cây tùng.

Bạn đừng cho rằng tôi đang triết lý. Tôi không biết triết học là gì đâu. Tôi chỉ thấy mọi vật chung quanh như đang ôm lấy nhau. Cây tùng ôm lấy trái núi. Và trái núi ôm lấy cây tùng. Dường như tất cả vạn vật, trong đó có cả tôi, đều không còn giữ được một chút gì riêng tư cho mình.
Chẳng qua một lần đã hiểu
Núi cao biển lớn đâu từ
Đến đây bởi lòng tri kỷ
Đâu vì một chút riêng tư.


Bài thơ này của một nhà sư, cho đến lúc đó tôi mới thấy thấm thía. Tri kỷ là người hiểu được mình và hiểu được bạn. Cái hiểu đó không phải là một nhận thức, tri giác sâu sắc nào cả. Bằng cái đầu, ta không thể nào đạt được cái hiểu. Cái hiểu đó được làm toàn bằng khoảng trống. Sự hiểu biết chân thực là một khoảng trống. Cây tùng trở nên trống rỗng. Không có một thực tại riêng biệt nào thuộc về cây tùng. Trái núi trống rỗng. Mây bay trống rỗng. Vậy mà nhìn đâu, tôi cũng thấy cảnh vật thật đẹp.

Tôi dừng lại, thở một vài hơi thật sâu, rồi quay lưng nhìn lui một lần nữa. Đúng là hai cánh cổng vẫn còn đang mở rộng. Tôi nghĩ thầm: “Tôi đã thấy em rồi, sự sống ơi. Từ nay, tôi không còn chia chẻ sự sống ra thành những mảnh nhỏ vụn vặt nữa. Chúng ta đều là những đứa con của vũ trụ. Chúng ta thuộc về một gia đình thật lớn. Chúng ta không phải là những cá thể nho nhỏ, riêng biệt, cô đơn và hoang mang.”

Trong một thoáng, tôi đã nhìn thấy bầu trời. Và trong một thoáng khác, tôi nhìn thấy cây tùng. Chỉ một tích tắc, tâm thức tôi hoàn toàn thay đổi. Từ đó, tôi biết chúng ta đang ở trong một cảnh giới vô cùng đặc biệt. Có khi tôi gọi đó là thiên đàng. Nhưng thiên đàng là một từ dễ gây ngộ nhận. Em tôi nói: “Anh hãy tìm một từ thật hay để thế vào hai chữ thiên đàng.” Tôi không biết phải gọi là gì.

Giây phút hội ngộ kỳ đặc đã trôi qua, nhưng dường như vẫn còn y nguyên đó. Sự sống đã trở về với những sinh hoạt bình thường. Cũng có giận, buồn, thương và ghét. Nhưng mọi cái bình thường đó không còn như ngày xưa nữa. Tôi nghĩ: “Có phải tất cả chỉ vì một giây phút hội ngộ ở giữa lưng chừng núi? Hay sự sống là một thứ trái cây, đến một lúc nào đó thì chín muồi, trở nên rất thơm và rất ngọt.”


Pháp, 10-2007